Zahvala pripada Allahu i neka je salavat i
selam na Njegovog poslanika i miljenika, časnu porodicu i sve plemenice ashabe.
Znajte, dragi brate i sestro, da je propisano
izgovaranje tekbira i činjenje ostalog zikra u ovim danima – tj. prvih deset
dana mjeseca zul-hidžeta -, radi riječi Uzvišenog: "... i da bi ime
Allahovo spominjiali u danima poznatim." (Prijevod značenja,
El-Hadždž, 28)
Poznati dani su prvih deset dana mjeseca
zul-hidžeta po mišljenju većine islamskih učenjaka. (Vidi: Tefsir Ibn-Kesir,
10/44-45; Letaiful-me'arif, str. 289).
Islamski učenjaci spominju da je pohvalno
činiti što više zikra u tim danima radi hadisa kojeg prenosi Ibn-Omer,
radijallahu anhuma, od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je
rekao: "Nema vrednih dana u kojima je dobro djelo draže Allahu,
subhanehu ve te'ala, od ovih deset dana, zato u njima što više govorite: la
ilahe illellah (nema istinskog božanstva mimo Allaha), Allahu ekber (Allah je
najveći), elhamdulillah (zahvala pripada Allahu)."
Lanac prenosilaca ovog hadisa je da'if -
slab, radi ravije Jezid b. Ebi-Zijada, koji je nepouzdan kod hadiskih
kritičara, ali neki učenjaci pojačavaju predaju sa drugim predajama koje su
također da'if-slabe. (Vidi: Tekribut-tehzib, str. 632 br. 7717; Temamul-minne,
str. 352-353).
Kaže Buhari, rahimehullah, u svome Sahihu:
"Poglavlje o vrijednosti dobrih djela u danima tešrika. Ibn-Abbas je
rekao: "... i da bi ime Allahovo spominjali u danima poznatim."
tj. u deset dana, a "... određenim danima" to su dani tešrika.
Ibn-Omer i Ebu-Hurejre bi izlazili na pijacu u ovih deset dana i donosili
tekbire, pa bi i ljudi uz njih donosili tekbire." (Vidi: Fethul-Bari,
2/589).
Imam Buhari, rahimehullah, je predaju od
Ibn-Omera i Ebu-Hurejre, radijellahu anhum, spomenuo bez lanca prenosilaca, ali
je predaja zabilježena pouzdanim putem. (Vidi: Fethul-Bari od
Ibn-Redžeba, 6/112; Ašru zil-hidždže od Abdullaha es-Sa'da, str. 38).
Allah, Uzvišeni, rekao je: "O
vjernici, često Allaha spominjite i hvalite, i ujutro i naveče Ga
veličajte." (Prijevod značenja, El-Ahzab, 41-42) I rekao je: "...
i veličaj Ga mnogo!" (Prijevod
značenja, El-Isra, 111)
Semure b. Džundub, radijallahu anhu, prenosi
da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: "Najdraži
govor Allahu su četiri stvari: 'Subhanellah', 'elhamdu lillah', 'la ilahe
illellah', i 'Allahu ekber', pa sa kojim god da počneš neće ti naškoditi."
Bilježi ga Muslim u (5724).
Pohvalno je činiti zikr u ovim danima,
općenito, u svim vremenima i na svim mjestima, a posebno je pritvrđeno donositi
tekbir nakon obaveznih namaza od sabah namaza na dan Arefata, pa sve do
ikindije namaza zadnjeg dana bajrama, za onog koji nije na hadždžu. To se
prenosi od plemenitih ashaba Omera, Alije, Ibn-Mes'uda, Ibn-Abbasa i drugih, a
Imam Ahmed, rahimehullah, je prenjeo konsenzus ashaba o propisanosti ovog
tekbira. (Vidi: Fethul-Bari od Ibn-Redžeba, 6/124-125).
Hafiz Ibn-Redžeb, rahimehullah, rekao je:
"Islamski učenjaci su složni da je propisano donositi tekbir nakon namaza
u ovim danima, ali, o tome nam nije prenesen hadis koji je vjerodostojan od
Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, nego se prenose predaje od
ashaba i onih nakon njih i tako su postupali muslimani." (Fethul-Bari,
6/124).
Imam Ahmed b. Hanbel, rahimehullah, rekao je:
"Tekbir za hadžije počinje od podne-namaza prvog dana bajrama, zato što su
prije toga zauzeti sa telbijom." (Vidi: Fethul-Bari od Ibn-Redžeba,
6/125).
Od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve
sellem, se ne prenosi vjerodostojno ništa po pitanju svojstva tog tekbira, ali,
preneseno je od pojedinih ashaba, radijellahu anhum, i učenjaka nakon njih.
Bilježi Ibn Ebi-Šejbe u Musannefu (1/488)
sa vjerodostojnim lancem prenosilaca od Abdullaha b. Mes'uda, radijallahu anhu,
da je donosio tekbir: "Allahu ekber, Allahu ekber, Allahu ekber, la
ilahe illellahu vellahu ekber, Allahu ekberu ve lillahil-hamd."
Bilježi Ibn Ebi-Šejbe u Musannefu (1/489)
sa vjerodostojnim lancem prenosilaca od Abdullaha b. Abbasa, radijallahu
anhuma, da je donosio tekbir nakon namaza: "Allahu ekberu kebira,
Allahu ekberu kebira, Allahu ekberu ve edžellu, Allahu ekberu ve
lillahil-hamd."
Bilježe Abdur-Rezzak u Musannefu
(11/290) i Bejheki u Sunenul-kubra (3/316) sa vjerodostojnim lancem
prenosilaca od Selmana el-Farisija, radijallahu anhu, da bi donosio tekbir i
govorio: "Allahu ekber, Allahu ekber, Allahu ekberu kebira."
Bilježi Ibn Ebi-Šejbe u Musannefu (1/490)
od Ibrahima en-Neha'ija, rahimehullah, da je rekao: "Donosili bi tekbir na
dan Arefata okrenuti prema kibli nakon namaza: 'Allahu ekber, Allahu ekber,
la ilahe illellahu vellahu ekber, Allahu ekberu ve lillahil-hamd.'"
Jezid b. Ebi-Zijad, rahimehullah, kaže:
"Vidio sam Se'ida b. Džubejra, Abdur-Rahmana b. Mehdija, Mudžahida, i sve
učenjake od ljudi koje sam zatekao, da govore u ovih deset dana: 'Allahu
ekber, Allahu ekber, la ilahe illellahu vallahu ekber, Allahu ekberu ve
lillahil-hamd.'" (Vidi: Fethul-Bari od Ibn-Redžeba, 6/112).
Nije dozvoljeno grupno donošenje tekbira - a
to je kada čitav džemat uči tekbire u jednom glasu - jer nam to nije preneseno
od ispravnih prethodnika, nego je sunnet (pohvalno) da svako donosi tekbire za
sebe, i to je propis u svim zikrovima i dovama, osim ako je čovjek neznalica,
onda je obavezan da ponavlja za drugima dok ne nauči.
Allah, azze ve dželle, najbolje zna.
Amir I. Smajić
Medina, 01. zul-hidždže, 1433 god.